Morski Instytut Rybacki – Państwowy Instytut Badawczy prowadzi regularne badania liczebności i rozmieszczenia wczesnych stadiów rozwojowych ryb. W 2019 roku próby ichtioplanktonowe zbierane były w trakcie dwóch rejsów (w czerwcu i sierpniu), odpowiednio na 64 i 65 stacjach rozmieszczonych w Bałtyku Południowym.
W czerwcu, w rejonie badań, dominowała liczebnie ikra dwóch gatunków: szprota i dorsza. Znaczna poprawa warunków hydrologicznych przyczyniła się do około dwukrotnego wzrostu liczebności ikry dorsza w porównaniu z rokiem 2018, ale wartościom tym ciągle jeszcze bardzo daleko do poziomu z lat 2014-2017.
Najwięcej ikry dorsza zanotowano w centralnej i południowo-wschodniej części Basenu Bornholmskiego oraz na obszarze Rynny Słupskiej (Rys. 1). Pojedyncze ziarna obserwowano również na głębokich stacjach wschodniej części obszaru badań.
Liczba złowionych larw dorsza była ciągle dramatycznie niska, choć wrosła do 47 (w trakcie całego rejsu) w porównaniu z 11 złowionymi w czerwcu 2018 roku. Najwięcej larw obserwowano w najgłębszych częściach Basenu Bornholmskiego i we wschodnim rejonie Rynny Słupskiej (Rys. 2).
Pomiędzy czerwcem a sierpniem warunki hydrologiczne pogorszyły się: spadła miąższość wody dorszowej w Basenie Bornholmskim, a na Głębi Gdańskiej zanikła ona całkowicie. W związku z tym, najlepsze warunki dla rozwoju ikry i larw dorsza obserwowano na obszarze Rynny Słupskiej. W sierpniu zaobserwowano istotny spadek liczebności ikry dorsza, a skuteczny rozród tego gatunku obserwowany był niemal wyłącznie w rejonie Rynny Słupskiej (Rys. 3). W trakcie rejsu sierpniowego 2018 roku złowiono 21 larw dorsza, głównie na stacjach zlokalizowanych w najgłębszej części Basenu Bornholmskiego i na Rynnie Słupskiej. Wartość ta wzrosła do 308 w sierpniu 2019 roku, ale ciągle była ona około 3-4 razy niższa niż obserwowana w latach 2015-2017. Rozmieszczenie larw było stosunkowo równomierne – na całym przebadanym obszarze Basenu Bornholmskiego i Rynny Słupskiej (Rys. 4).
Do 2011 roku obserwowano stały wzrost liczebności ikry dorsza, zwłaszcza w okresie letnim. Niestety, rok 2012 przyniósł załamanie tego pozytywnego trendu, a wyniki z lat 2013-2014 potwierdzały spadek skuteczności tarła. Wyniki te potwierdzają, że w okresie stagnacji szanse na przeżycie ma jedynie większa ikra pochodząca od starszych samic, natomiast o okresach ‘powlewowych’ także ikra samic młodszych przeżywa, znacząco wzmacniając urodzajność danego pokolenia. Wyniki uzyskane w 2017 roku wskazywały na spadek liczebności ikry i larw dorsza i to zarówno wiosną, jak i latem, co świadczyło o stopniowym pogarszaniu się warunków hydrologicznych niezbędnych dla skutecznego rozrodu. Bezpośrednie pomiary koncentracji tlenu rozpuszczonego w wodzie w warstwach przydennych, potwierdzały stopniowy spadek stężenia tlenu i poszerzanie się obszarów hipoksji. Wyniki uzyskane w 2018 roku wskazywały na ekstremalnie niekorzystne warunki środowiskowe zwłaszcza w czerwcu, co poskutkowało niemal zerową przeżywalnością ikry i larw dorsza. Obserwowana w 2019 roku poprawa warunków hydrologicznych (zwłaszcza w czerwcu) oraz wzrost liczebności zarówno ikry, jak i larw dorsza, wskazuje na nieznaczną poprawę sytuacji w stosunku do rekordowo złego roku poprzedniego.
Rys. 1. Rozmieszczenie i liczebność ikry dorsza (n/1000 m3) w czerwcu 2019 roku
Rys. 2. Rozmieszczenie i liczebność larw dorsza (n/1000 m3) w czerwcu 2019 roku
Rys. 3. Rozmieszczenie i liczebność ikry dorsza (n/1000 m3) w sierpniu 2019 roku
Rys. 4. Rozmieszczenie i liczebność larw dorsza (n/1000 m3) w sierpniu 2019 roku